Hayvansal ve Bitkisel Temelli Beslenme

Gıda üretimi, su ve arazi kullanımı yönünden çevreye etkisi fazladır. Özellikle, hayvansal gıdaların üretimi için hayvan yetiştirmek, hayvan refahını gözeterek su ve arazi kullanımı bu çevresel yükü (sera gazı artışı, karbon ve su ayak izi, vb.)  artırmaktadır. Hayvansal gıdaların üretimi, total sera gazı emiliminin %14.5’inden sorumludur. Hayvanların kullandığı alan arttıkça, ormanlık alanların büyüklüğü azalır, erozyon riski oluşur, su kaynakları kontamine olabilir veya hava kirliliği görülebilmektedir. Bu sebeple, et ve et ürünleri üretiminde işletmenin büyüklüğü önem kazanmaktadır. 

Bitki temelli gıdaların üretim şeklinden dolayı hayvansal gıdalardan daha çok ekolojik olarak faydalıdır. Bu sebeple, vegan ve vejetaryen beslenme örüntüleri daha çok sürdürülebilir olarak bilinmektedir. Fakat, Akdeniz tipi beslenme ve EAT- Lancet’in hazırladığı ‘Gezegen Diyeti’nde, et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünlerine yer verilmiş; sadece sıklık ve miktar konusunda önerilerde bulunmuşlardır. 

Dana eti, süt ürünleri, domuz eti, balık yumurta veya tavuktan daha fazla çevresel etkiye sahip olmakta; fakat karbon ayak izini belirleyen diğer etkiler (üretim şekli, üretim yeri, taşınımı, vb.) ile bu durum değişebilmektedir. Meyve, sebze, baklagiller, tam tahıllar ve zeytinyağı ise en az çevresel etkiye sahip besin gruplarıdır. Besinler işlendikçe ve taşınımı arttıkça, karbon ayak izi ve iklim değişikliğine etkisi artmaktadır.

Et ve et ürünlerinin çevresel etkisini azaltabilecek farklı uygulamalar üzerine çalışılmaktadır. Hayvan ıslahı ve yem katkı maddelerinde yapılan inovasyonlar, verimi artırmakta ve çevresel etkiyi azaltmaktadır. Buna ek olarak, spesifi bir deniz yosunu çeşidinin ineklerin beslenme örüntülerine eklenmesi ile sindirim artmış ve metan gazı emisyonu %60 oranında azalmıştır.

Et tüketimini nasıl azaltabiliriz?

1. #etsizpazartesi gibi uluslararası boyutta bir hareketin parçası olabilirsiniz. Bu hashtag ile et grubu içermeyen tarifleri, farklı sosyal medya kanallarında görebilirsiniz.

2. Et grubu besinleri (kırmızı et, tavuk, balık, vb.) sadece bir öğünde tüketmeye özen gösterin.

3. Et grubu besinleri yediğinizde, miktarını azaltmaya özen gösterin.

4. Bir öğününüzde, sadece bitki temelli beslenmeye çalışın; sebze, tam tahıl… 

5. Gıda güvenliğini de göz önünde bulundurarak, et grubu alışverişinizi yerel marketlerden- işletmelerden yapabilirsiniz.  

Kaynaklar

1. Clark, M. A., Springmann, M., Hill, J., & Tilman, D. (2019). Multiple health and environmental impacts of foods. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(46), 23357-23362. 

2.Rust, N. A., Ridding, L., Ward, C., Clark, B., Kehoe, L., Dora, M., … & West, N. (2020). How to transition to reduced-meat diets that benefit people and the planet. Science of the Total Environment, 718, 137208.